วันอาทิตย์, ตุลาคม ๒๘, ๒๕๕๕

Bulbophyllum spathulatum (Rolfe ex E. Cooper) Seidenf. 1970

Bulbophyllum spathulatum (Rolfe ex E. Cooper) Seidenf. 1970 is a species in the section Cirrhopetalum of the genus Bulbophyllum. It is classified as one in the genus Rhytionanthos by Garay, Hamer & Siegerist (Rhythionanthos spathulatus (Rolfe ex E.W.Cooper) L.A.Garay, F.Hamer & E.S.Siegerist 1994) by the fact that its lateral sepals form a sac by inward twisting and fused along its almost their entire edges. However, experts of the Royal Horticultural Society (Kew Botanical Gardens) do not consider existence of the genus Rhytionanthos.


It is a tropical epiphytic orchid found at  elevations of 1000 to 2000 meters in the Assam, eastern Himalayas, Sikkim, Myanamar, Laos and Vietnam. It has a woody rhizome with 6 cm to 9 cm between each ovate pseudobulbs carrying a single thick leaf. It blooms around October (in Thailand) on a basal, stout, 2 cm long inflorescence with broadly tubular, imbricate sheaths and oblong-ovate to lanceolate, acute floral bracts all carrying 4 to 10+ ephemeral flowers.Usually the flowers have brown dots on yellow background but some plants have almost golden yellow flowers with sparse fine dots or even none of them. The flowers have light fragrance of ripe banana.

It grows well at low altitude at sea level and in hot and humid weather of the southern Thailand. It is a rare species without any attractive feature, thus, no hybrid has been produced from this species.

วันพุธ, กันยายน ๐๕, ๒๕๕๕

Aerides odorata Lour. 1790 and pollinating insects

Aerides odorata Lour. 1790 is the type specimen for the genus Aerides. As the name implies fragrant flowers, I find some of them are odorless. The species is widespread through the Himalayas, mainland, penninsula, and islands of Southeast Asia. Because of its widespread habitat, variation in color and form is noticable in plants from different geography. Unfortunately, the orchid is too common here in Songkhla and I did not take a picture of its flower. This photograph is from http://www.orchidfoto.com/displayimage.php?album=170&pos=1.

 I notice a variation in flowering period in different habitat as well. Different flowering time may cause separation of the species in the far future as the genetic diversity accumulates among their own subgroups. Native Aer. odorata in Songkhla blooms in May to June, the usual season for many Aerides spp. in Thailand. However, the plants I bought and cultivate in my greenhouse in Songkhla just bloom in August to September. The plants were documented by the vender to be from the south of Thailand but I don't know the exact location they were from. They have yellow lips while the native plants in Songkla have white lip with light pink tip. I put the plants near Aerides lawrenciae Rchb. f. 1883, the native Aerides to the Philippines with larger flowers and similar lip shape. It is quite amazing the the two species bloom at the same time.

Usually, Aer. odorata flowers last for only one week while those of Aer. lawrenciae last longer than two weeks. So I am observing how long the flowers of these yellow-lip Aer. odorata would last. Cross breeding between the two species is not a good idea since they are too much alike and we cannot expect any new phenotypes.

Do not think of butterflies to pollinate such orchid flowers with tough structures like this. Usually bees can do it. However, common bees are too small and light so that they cannot open the flower lip to get inside and pollinate the flowers of Aer. odorata. For many years, I wonder what is the mechanism this orchid used to pollinate and maintain the existence of its species since the lip completely covers the column and anther cap. I discovered a few years ago when I collected data on health system in a health center in the south of Thailand. There were some Aer. odorata blooming on the tree trunk near the health center and the flowers attracted large capenter bees which were heavy enough to open the lip. They could pollinate the flowers when they searched for nectar inside the spur covered by the closed lip and got out with pollenaria on their head. They tried again on other flowers and the pollenaria was traped in the rostellum filled with glue-like sticky fluid. This pollination mechanism of Aer. odorata was scientifically reported by Chaturved & Chaturved in the International Journal of Plant Reproductive Biology 2(1) pp. 45-49, 2010.

There are no capenter bees around my university. Thus fortunately enough, I accidentally found another pollination mechanism myself in front of the Administrative Building of the Faculty of Medicine, Prince of Songkla University in the south of Thailand. When the orchid bloomed, yellow beetles (Lema pectoralis Baly, 1865) came to fed on their flowers and laid their eggs. During the unfortunate sacrifice, some flowers (in fact a lot of them) were pollinated. A few days later, the capsules grew with sepals and petals eaten. Good sacrification isn't it? Unfortunately I didn't take the picture of this pollination mechanism. I borrow a picture of yellow beetles on Aer. odorata flowers from http://goodmotherearth.blogspot.com/2011/06/leaf-beetles-or-love-bugs.html. Another picture shows a flower (not an orchid) eaten by the beetles. http://www.flickr.com/photos/sarawaklens/3715778349/.




วันเสาร์, สิงหาคม ๒๕, ๒๕๕๕

Pecteilis susannae (L.) Rafin and Pecteilis sagarikii Seidenf.

There are two native species of Pecteilis orchids in Thailand, one is Pecteilis susannae (L.) Raf. 1837 and Pecteilis sagarikii Seidenf. 1973. The genus Pecteilis is closely related to Habenaria which consists of larger number of species. Both genera are classified in subfamily Orchidoideae, a subfamily in between the primitive and epidendroid orchid genera. They are all ground orchids with bulbs that need a resting stage during dry seasons.

Pecteilis susannae (L.) Raf. 1837 is the largest of the two species in Thailand. Sepals are usually white, pale green or yellowish. Flowers are large and fragrant. Long tubular structure is on the back of the lip. This structure may evolve together with night moth like the evolution of the similar structure found in Angreacum and related genera in Madagascar and Africa. The white color of the flower indicates night time pollination as colors are useless to attract any insects.
Like two tiny ribbin strips, both petals are very small and the lateral sepals are mistakenly interpreted as the petals. The tongue like structure on the lip may be the landing platform for night moths.
Pecteilis sagarikii Seidenf. 1973 is named after Prof. Rapee Sagarik, the founder of orchid lover communities in Thailand. This species has much shorter areal part than Pecteillis susannae, but being a half in size, the flowers are not at that proportion. Unlike Pecteilis susannae, its leaves are just on the ground. Only the flower inflorescence rise up to 15-20 cm. long. The beak-like lip acquires a spectrum of yellow color. Its lip also has the tubular structure. The role of yellow color lip is not clear. Some night blooming flowers, for example, some species in the genus Gardenia have yellow flower as well. Yellow color may be striking under the moon light. The flower is slightly fragrant. Usually slight fragrance for human is more than enough for moths.

Bulbophyllum corolliferum J.J.Sm. and Bulbophyllum auratum (Lindl.) Rchb.f.

Today (2012-08-25) two of my Bulbophyllum corolliferum J.J.Sm. 1917 bloom. The species is classified in the genus Bulbophyllum, section Cirrhopetalum. It has a number of synonyms but the most known synonym is Cirrhopetalum curtisii Hkr.f 1927. This species distributes from peninsular Thailand and Malaysia, Sumatra, to Borneo. 

Bulbophyllum orchids in the section Cirrhopetalum is characterised by umbellate flowers with small petals and medianly fused twisted lateral sepals. Flower size is usually small but the entire flower inflorescence may reach a considerable size.

The color of Bulbophyllum corolliferum J.J.Sm. 1917 may range from pale pink to dark red. Usually the flowers take an angle of around 45 degrees to the umbel plane. Usually, the umbel of this species is not completely round.

This picture is another view of the same flower cluster of the same plant. Though the pointed tip of the fused lateral sepals is not well shown in this plant as well as in some others, the feature is obvious in some plants.



This picture borrowed from http://www.orchidfoto.com/displayimage.php?pos=-2758 show broader lateral sepals with obtused tips of the fused sepals.



Bulbophyllum auratum (Lindl.) Rchb.f. 1861 is found in Sikkhim, peninsular Thailand and Malaysia to the Philippines. It has a number of synonyms and the most known one is Cirrhopetalum auratum Lindley 1840. Its name implies yellow color, but in fact, it has a variety of color ranging from pale yellow or pink, to bright yellow or pink. Usually the color of dorsal sepal and petals is light and dark longitudinal streaks are easily evident. The lateral sepals are long and broad and their tips are obtused. The angle of the lateral sepals to the umbel plane is close to 90 degrees.
This is a very nice Bulbophyllum auratum inflorescence from http://www.orchidsonline.com.au/node/7954. The flowers have pale pink lateral sepals and dark lips. The umbel is perfectly complete.

Note this inflorescence of Bulbophyllum auratum from http://www.ottawaorchidsociety.com/pics/mbg/bulbophyllum_auratum.jpg. The imperfectly round umbel, short lateral sepals, and the acute angle of flowers to the umbel plane.

Note this inflorescence of Bulbophyllum auratum from http://www.orchidfoto.com/displayimage.php?pos=-2761.




I am not saying which is right or wrong but there are some plants that seem to fall in between the two species. Bulbophyllum lovers in Thailand sometimes get unidentified plants from illegal wild orchid collectors and are unable to name them. They sometimes post on webboards, discuss the possibility of being this or that, and finally reach no conclusion.

วันพุธ, พฤษภาคม ๐๖, ๒๕๕๒

Bulbophyllum lasiochilum Parish & Rchb.f.





Bulbophyllum la
siochilum Parish & Rchb.f. 1874 เป็นกล้วยไม้ที่มีดอกเดี่ยว มีสีแตกต่างกันหลายสี ตั้งแต่สีออกเหลืองเป็นพื้น สีเหลืองครีม ลายจุดสีแดงคล้ำ ไปจนถึงสีแดงคล้ำที่กลีบเลี้ยงบนและกลีบดอกร่วมกับ ลายจุดสีแดงคล้ำที่กลีบเลี้ยงคู่ข้าง บางต้นมีกลิ่นหอมหวาน มักถูกนำใช้ในการปรับปรุงพันธุ์กล้วยไม้ในกลุ่มสิงโต

หัวรูปรีหรือรูปไข่ยาว 1-2 ซม. เส้นผ่าศูนย์กลาง 0.8-1 ซม. สีเขียวอ่อนอมเหลือง มีสันแหลม 5-6 อันตามยาว ขึ้นห่างกันบนเหง้ายาว 2-4 ซม. ใบรูปแถบค่อนข้างหนาและเหนียว ขนาด 3-4 x 1 ซม. ปลายใบเว้า ไม่ทิ้งใบก่อนออกดอก ดอกเดี่ยวออกจากโคนหัว กลีบเลี้ยงบนห่อเป็นกระเปาะยาวลู่ไปข้างหน้า โคนกลีบเลี้ยงคู่ข้างผายออกแล้วขอบนอกบิดเข้าใน ทำให้กลีบดูเป็นราง กลีบดอกรูปขอบขนาน ปลายแหลม มีขนที่ขอบกลีบ สีเหลืองหรือเขียวอ่อน ประด้วยจุดสีม่วง ปากมีสีเหลืองอมส้ม ขนาดดอกกว้างประมาณ 1-1.5 ซม. ยาวประมาณ 3-3.5 ซม. มีกลิ่นหอมอ่อนๆ ตลอดวัน

แหล่งที่พบ: ภาคเหนือ ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ภาคกลาง ภาคตะวันออก ภาคตะวันตก ภาคใต้ อินเดีย พม่า มาเลเซีย
ฤดูดอก: พฤศจิกายนถึงมกราคม
น้ำและความชื้น: ชอบความชื้นแต่ไม่แฉะตลอดปี
แสงแดด: รำไรถึงปานกลาง 40-60% หากแสงแดดน้อยเกินไป แม้จะเติบโตได้ แต่ไม่ค่อยมีดอก

กล้วยไม้ชนิดนี้นับว่ามีดอกสวยงามมากชนิดหนึ่ง ต้นมีขนาดและรูปทรงค่อนข้างเล็ก ดอกมีขนาดกลาง จึงนับเป็นกล้วยไม้ที่น่าเลี้ยงมากชนิดหนึ่ง สามารถปลูกเลี้ยงในกระถางหรือเกาะกิ่งไม้ก็ได้ เครื่องปลูกควรอมความชื้นได้ดี แต่ไม่แฉะจนเกินไป ข้อเสียของสิงโตนักกล้ามคือมีฤดูออกดอกในช่วงสั้น

ถ้าผสมปรับปรุงพันธุ์กับกล้วยไม้ที่มีดอกใหญ่ และมีฤดูดอกต่างกัน ก็น่าจะให้กล้วยไม้ที่มีดอกใหญ่ขึ้น มีกลิ่นหอม และออกดอกประปรายได้ตลอดปี ข้อดีของกล้วยไม้ชนิดนี้คือ ถ่ายทอดลักษณะทรงต้นที่เล็กให้กับลูกผสมได้

วันพุธ, ตุลาคม ๑๗, ๒๕๕๐

Bulbophyllum picturatum (Lodd.) Rchb.f.


Bulbophyllum picturatum (Lodd.) Rchb.f. 1861 มีชื่อพ้องคือ Cirrhopetalum picturatum Lodd. 1840 (ท. สิงโตพัดเหลือง, สิงโตร่มใหญ่) กลีบดอกสีแดง กลีบเลี้ยงคู่ข้่างเชื่อมติดกันสีเหลือง ขนาดช่อโดยรวมค่อนข้างใหญ่ ปกติดอกเรียงเป็นส่วนของเส้นรอบวงกลม แต่ช่อนี้ดอกถูกเบียดทับทำให้เรียงไม่เป็นระเบียบ

หัวสีเขียวสด รูปไข่แกมรูปรี ภาคตัดขวางเป็นรูปสี่เหลี่ยม มีร่องตามยาวระหว่างสันเหลี่ยม ขนาด 3.5-4 x 2-2.5 ซม. เรียงตัวบนเหง้าเป็นระยะห่างกันประมาณ 3-6 ซม. ใบรูปขอบขนานแกมรูปรีขนาด 12-15 x 2-2.5 ซม. แผ่นใบหนาเหนียวและค่อนข้างแข็ง ก้านช่อยาวประมาณ 10-15 ซม. ปลายสุดมี 3-10 ดอก เรียงตัวแน่นในแนวรัศมี หากมีดอกจำนวนมากอาจเรียงกันประมาณ 3 ใน 4 ของวงกลม ขนาดดอกประมาณ 3 ซม. กว้าง 0.5 ซม. กลีบเลี้ยงบน กลีบดอก และกลีบปากมีสีแดงคล้ำ ปลายกลีบเลี้ยงบนมีหนวดเส้นบางๆ ยาวประมาณ 0.5-0.6 ซม. ปลายกลีบทั้งคู่มีหนวดสั้นๆ 3-4 เส้น ยาวประมาณ 0.2-0.3 ซม. กลีบเลี้ยงคู่ข้างบิดพับและเชื่อมกันตามแนวด้านบนตลอดความยาว ของกลีบด้านนอกยังม้วนพับตามยาว บางดอกขอบกลีบด้านล่างบางส่วนอาจเชื่อมติดกันด้วย ทำให้ดูกลีบห่อเป็นถุง กลีบเลี้ยงคู่ข้างที่เชื่อมติดกันนี้ยกตัวขึ้น ในแนวเกือบขนานกับพื้น กลีบมีสีเหลืองหรือเหลืองอมเขียว มีจุดประสีแดงคล้ำหนาแน่นบริเวณโคนกลีบ ดอกมีกลิ่นคาวทั้งกลางวันและกลางคืน

แหล่งที่พบ: ป่าดิบทางภาคใต้ของประเทศไทย
ฤดูดอก: กันยายนถึงตุลาคม แต่สามารถออกนอกฤดูได้ถ้าต้นสมบูรณ์ และได้น้ำเพียงพอ
น้ำและความชื้น: ทนน้ำ ชอบอากาศชื้น ทนแล้งไม่ได้นาน
แสงแดด: รำไรถึงปานกลาง 40-60%

กล้วยไม้ชนิดนี้นับว่ามีดอกสวยงามมากชนิดหนึ่ง และช่อดอกทั้งหมดรวมกันแล้วก็มีขนาดใหญ่ จึงนับเป็นกล้วยไม้ที่น่าเลี้ยงมากชนิดหนึ่ง ยกเว้นกลิ่นคาวที่เป็นข้อเสียสำคัญ โดยรวมแล้วเป็นกล้วยไม้ขนาดเล็ก สามารถปลูกเลี้ยงในกระถางหรือเกาะกิ่งไม้ก็ได้ เครื่องปลูกควรอมความชื้นได้ดี แต่ไม่แฉะจนเกินไป เนื่องจากเป็นกล้วยไม้ป่าทางภาคใต้ของไทย ซึ่งมีฝนตกชุกยาวนานตั้งแต่พฤษภาคมถึงธันวาคม และมีฤดูดอกในช่วงปลายฤดูฝน ดังนั้นถ้ารดน้ำและให้ปุ๋ยสมบูรณ์ดี เสมือนว่าเป็นฤดูฝนตลอดทั้งปี ก็จะออกดอกได้มากกว่าหนึ่งครั้งในหนึ่งปี

ถ้าปรับปรุงพันธุ์ให้กลิ่นหายไป หรือผสมกับกล้วยไม้ชนิดอื่นที่มีกลิ่นหอม และทำให้ดอกบานได้นานขึ้นไปอีก ก็น่าจะได้ลูกผสมเป็นกล้วยไม้ที่น่าเลี้ยงเป็นไม้กระถาง สำหรับตั้งในห้องทำงานหรือในบ้านได้ เนื่องจากต้องการแสงค่อนข้างน้อย

Bulbophyllum auratum (Lindl.) Rchb.f.

Bulbophyllum auratum (Lindl.) Rchb.f. 1861 มีชื่อพ้องคือ Cirrhopetalum auratum Lindl. 1840 (ท. สิงโตร่ม) ดอกสวยงามมาก มีสีตั้งแต่ชมพู ถึงเหลืองนวล แต่มีกลิ่นเหม็นเขียวหรือออกคาว ฤดูดอกราวเดือนกันยายนถึงตุลาคม แต่ก็สามารถออกนอกฤดูได้ (รูปนี้ถ่ายในเดือนมีนาคม) ถ้าสภาพต้นสมบูรณ์ดีและได้น้ำเพียงพอ

Bulbophyllum auratum (Lindl.) Rchb.f. 1861 has another well known synonym as Cirrhopetalum auratum Lindl. 1840 (ท. สิงโตร่ม). It has beautiful umbellate flower inflorescence. The color ranges from pale pink to pale yellow. Unfortunately, it has unpleasant odor. The flowering period is from September to October (in Thailand) and may be sporadic in some conditions. (This picture was taken in March.)
 
Bulbophyllum auratum (Lindl.) Rchb.f. (ท. สิงโตร่ม) ดอกสีชมพูอ่อน (ภาพจาก http://www.orchidsonline.com.au/node/7954)
 
Pale pink flowers of Bulbophyllum auratum (Lindl.) Rchb.f. (ท. สิงโตร่ม) (from http://www.orchidsonline.com.au/node/7954).






หัวรูปไข่หรือกรวยเหมือนหัวหอม สูงประมาณ 1.5-2 ซม. กว้างประมาณ 1-1.5 ซม. สีเขียว (ดอกสีเหลืองนวล) ถึงเขียวอมม่วง (ดอกสีชมพู) เหง้าระหว่างหัวประมาณ 1-1.5 ซม. ใบรูปขอบขนาน ยาวประมาณ 10-12 x 1.5 ซม. แผ่นใบหนาเหนียว สีเดียวกับหัว โคนใบเรียวเป็นก้าน

ออกดอกจากโคนหัว ช่อดอกยาวประมาณ 6-10 ซม. ปลายสุดมีดอกเป็นช่อ 6-10 ดอก เรียงตัวแผ่เกือบเป็นวงกลม หากต้นสมบูรณ์ดี มีดอกมาก จะเรียงเป็นวงกลมคล้ายร่ม เส้นผ่าศูนย์กลางประมาณ 2.5-3 ซม. ขนาดดอกยาว 1.5-2 ซม. กว้างประมาณ 0.8 ซม.

กลีบเลี้ยงคู่ข้างบิดเข้าในและเชื่อมติดกันตามยาว แผ่เป็นแผ่นกว้าง โค้งนูน กลีบเลี้ยงบนรูปกระเปาะ ปลายเรียวแหลม ปลายกลีบมีขนอ่อนๆ ยาวเป็นเส้น กลีบดอกเรียวปลายแหลม ขอบมีขนอ่อนๆ แต่ละกลีบรวมทั้งกลีบเลี้ยงบน และส่วนโคนกลีบเลี้ยงคู่ข้างมีเส้นสีม่วงแดง หรือน้ำตาลแดง ดอกมีทั้งสีชมพูอ่อน ชมพูอมเหลือง จนถึงเหลืองนวล แผ่นกลีบเลี้ยงคู่ล่างมีตุ่มละเอียดสีชมพูกระจาย ซึ่งเป็นต่อมขับเมือกใสๆ เหมือนหยดน้ำเกาะห้อยจากปลายกลีบ ปากเรียวเป็นจงอย สีเหลืองหรือชมพูตามสีของกลีบอื่นๆ ดอกมีกลิ่นเหม็นเขียวหรือคาว กลิ่นแรงตอนกลางวัน ดอกบานนาน 3-4 วัน

แหล่งที่พบ: ป่าดิบทางภาคใต้ของประเทศไทย
ฤดูดอก: ออกดอกปีละ 2 ครั้งในเดือนกันยายนถึงตุลาคม และมีนาคมถึงเมษายน ถ้าต้นสมบูรณ์ และได้น้ำเพียงพอ
น้ำและความชื้น: ทนน้ำ ชอบอากาศชื้น ทนแล้งไม่ได้นาน
แสงแดด: รำไรถึงปานกลาง 40-60%

กล้วยไม้ชนิดนี้นับว่ามีดอกสวยงามมากชนิดหนึ่ง และช่อดอกทั้งหมดรวมกันแล้วก็มีขนาดกลาง ไม่เล็กหรือใหญ่เกินไป จึงนับเป็นกล้วยไม้ที่น่าเลี้ยงมากชนิดหนึ่ง ยกเว้นกลิ่นเหม็นเขียวหรือคาวที่เป็นข้อเสียสำคัญ โดยรวมแล้วเป็นกล้วยไม้ขนาดเล็ก สามารถปลูกเลี้ยงในกระถางหรือเกาะกิ่งไม้ก็ได้ เครื่องปลูกควรอมความชื้นได้ดี แต่ไม่แฉะจนเกินไป เนื่องจากเป็นกล้วยไม้ป่าทางภาคใต้ของไทย ซึ่งมีฝนตกชุกยาวนานตั้งแต่พฤษภาคมถึงธันวาคม และมีฤดูดอกในช่วงปลายฤดูฝน ดังนั้นถ้ารดน้ำและให้ปุ๋ยสมบูรณ์ดี เสมือนว่าเป็นฤดูฝนตลอดทั้งปี ก็จะออกดอกได้มากกว่าหนึ่งครั้งในหนึ่งปี

ถ้าปรับปรุงพันธุ์ให้กลิ่นหายไป หรือผสมกับกล้วยไม้ชนิดอื่นที่มีกลิ่นหอม และทำให้ดอกบานได้นานขึ้น ก็น่าจะได้ลูกผสมเป็นกล้วยไม้ที่น่าเลี้ยงเป็นไม้กระถาง สำหรับตั้งในห้องทำงานหรือในบ้านได้ เนื่องจากต้องการแสงค่อนข้างน้อย